Nhiều chủ trương lớn được thể chế hóa, nhiều điểm nghẽn được tháo gỡ, nhiều quyết sách mang tính đột phá được triển khai. Chúng ta đã làm được những việc có thể coi là kỳ tích. Song, với tinh thần tự soi, tự sửa, các đồng chí cũng cần đóng góp ý kiến để Trung ương khóa XIV khắc phục những hạn chế, khuyết điểm như:
(i) một số chính sách chậm đi vào cuộc sống, còn nợ văn bản hướng dẫn, tổ chức triển khai chưa đồng đều;
(ii) phân cấp, phân quyền chưa thật thông suốt, liên thông dọc-ngang chưa nhịp nhàng, trách nhiệm giải trình có nơi chưa rõ ràng;
(iii) tổ chức bộ máy có nơi tinh gọn nhưng chưa đi đôi với nâng cao hiệu lực, hiệu quả;
(iv) các “điểm nghẽn” về đất đai, thị trường vốn, lao động có kỹ năng... xử lý chưa dứt điểm;
(v) phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đạt nhiều kết quả nhưng công tác phòng ngừa từ sớm, từ xa cần quyết liệt hơn;
(vi) truyền thông chính sách chưa đạt yêu cầu “đúng-đủ-kịp thời”, niềm tin công chúng có lúc, có nơi bị thử thách.
Thứ ba: Về tổng kết Nghị quyết 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban chấp hành Trung ương khóa XII về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
Sau 8 năm thực hiện Nghị quyết 18, nhất là giai đoạn từ năm 2024 đến nay, chúng ta đã đạt nhiều kết quả quan trọng. Bộ máy trong toàn hệ thống chính trị, từ Trung ương đến địa phương, đã được sắp xếp tinh gọn hơn, rõ chức năng, rõ trách nhiệm, giảm tầng nấc trung gian; tinh giản biên chế gắn với nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; hoạt động của các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị -xã hội ngày càng hiệu lực, hiệu quả.
Ở đây tôi nhấn mạnh đến kết quả tổ chức lại không gian phát triển với mô hình chính quyền địa phương hai cấp để các đồng chí góp ý, tiếp tục hoàn thiện mô hình này.
Việc triển khai nghiêm túc những bài học kinh nghiệm từ tổng kết Nghị quyết 18 có ý nghĩa then chốt để chuyển hệ thống chính trị từ “cồng kềnh- phân tán” sang tinh gọn-liên thông- hiệu lực- hiệu quả, nhất là khi chúng ta tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và mở ra không gian phát triển mới sau sắp xếp địa giới hành chính cấp tỉnh, cấp xã.
Đây là điều kiện nền tảng để giữ vững ổn định, phát triển, bảo đảm quản trị quốc gia hiện đại, thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững, nâng chất lượng sống của nhân dân, hướng tới mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh,” quốc gia hùng cường, thịnh vượng, trường tồn.
Về ý nghĩa, tổng kết cho thấy phải chuyển từ tư duy “quản lý theo đầu mối hành chính” sang “quản trị theo chức năng-kết quả”; giảm tầng nấc trung gian, làm rõ thẩm quyền và trách nhiệm, “một việc-một cơ quan chủ trì-một người chịu trách nhiệm,” gắn phân cấp mạnh với cơ chế kiểm soát quyền lực minh bạch.
Phiên khai mạc Hội nghị lần thứ 14 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII. (Ảnh: Lâm Khánh/TTXVN)
Về tầm quan trọng, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp giúp cấp Tỉnh tập trung chiến lược, quy hoạch, điều phối liên vùng và các dịch vụ công cấp độ cao, trong khi Xã bám dân, giải quyết nhanh nhu cầu hàng ngày; khi ranh giới hành chính được sắp xếp lại, ta có cơ hội tái cấu trúc mạng lưới đô thị-nông thôn, hình thành các cực tăng trưởng, hành lang kinh tế, khai thác quy mô thị trường lớn hơn và giảm chi phí giao dịch cho doanh nghiệp, người dân.
Về giá trị thực tiễn, những bài học đã kiểm chứng gồm: chuẩn hóa quy trình và dữ liệu, liên thông cơ sở dữ liệu quốc gia, vận hành “một cửa- một chuẩn-một lần khai”, đo lường bằng sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp.
Làm được như vậy, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và không gian phát triển mới sẽ trở thành đòn bẩy thể chế, chuyển nguồn lực thành động lực, đưa tiềm năng thành tăng trưởng cao và bền vững, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu 100 năm trong một trật tự khu vực và thế giới đầy biến động.
Để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp phát huy hiệu quả tối đa, cần bảo đảm tính liên thông, bổ trợ của chính quyền 3 cấp (Trung ương- tỉnh/thành phố- Xã/phường) theo ba trục: thể chế-nguồn lực-dữ liệu. Trong cấu trúc liên thông ấy, chính quyền Trung ương giữ vai trò điều hành, kiến tạo và bảo đảm thống nhất trên toàn hệ thống.
Khi ba cấp chính quyền vận hành như một chỉnh thể, Trung ương kiến tạo chuẩn mực và điều phối liên vùng; cấp tỉnh tổ chức chiến lược, phân bổ nguồn lực, giám sát kết quả; cấp cơ sở phục vụ trực tiếp, giải quyết nhanh và phản hồi dữ liệu thực tế, thì mục tiêu giữ vững hòa bình, ổn định, thúc đẩy tăng trưởng nhanh nhưng bền vững, nâng cao phúc lợi, sẽ có nền tảng vững chắc.
Kết lại, triển khai bài học kinh nghiệm của Nghị quyết 18 theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, liên thông 3 cấp, với Trung ương làm “kiến trúc sư thể chế” sẽ là đòn bẩy quyết định để hệ thống chính trị tinh gọn-minh bạch- hiệu quả, qua đó đưa đất nước tiến nhanh, vững chắc tới hùng cường, thịnh vượng, nhân dân ấm no, hạnh phúc.
Thưa các đồng chí,
Chúng ta kỳ vọng Hội nghị Trung ương 14 sẽ tạo đồng thuận rất cao về: Tầm nhìn phát triển và những định hướng chiến lược trình Đại hội XIV; Danh sách nhân sự giới thiệu tham gia Bộ Chính trị, Ban Bí thư thực sự tiêu biểu, bảo đảm tính kế thừa và đột phá; Khuôn khổ thể chế cho một bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, quản trị hiện đại dựa trên dữ liệu, phân cấp, phân quyền đi đôi với kiểm soát quyền lực; Cơ chế thực thi rõ người, rõ việc, rõ thời hạn, rõ nguồn lực, rõ trách nhiệm giải trình.
Thưa các đồng chí,
Đất nước ta đứng trước thời cơ lịch sử để bứt phá, đồng thời đối mặt không ít thách thức chưa từng có. Muốn giữ vững hòa bình, ổn định, phát triển nhanh và bền vững, để nhân dân thực sự ấm no, hạnh phúc, để đất nước ngày càng hùng cường, thịnh vượng, chúng ta phải quyết định đúng và làm đến cùng những công việc hệ trọng Ban chấp hành Trung ương đã đề ra. Mỗi ý kiến phát biểu hôm nay không chỉ đóng góp cho Hội nghị này mà còn đặt nền cho một nhiệm kỳ mới, tạo lực đẩy cho cả một giai đoạn phát triển.
Với tinh thần đó, tôi đề nghị các đồng chí nêu cao trách nhiệm trước Đảng, trước Nhân dân, phát huy trí tuệ tập thể, thẳng thắn, xây dựng, quyết đoán trong lựa chọn phương án tối ưu vì lợi ích quốc gia-dân tộc cũng như trong đóng góp ý kiến với các nội dung trong chương trình nghị sự của Hội nghị.
Thay mặt Bộ Chính trị, Ban Bí thư, tôi tuyên bố Khai mạc Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương 14 của Đảng.
Chúc Hội nghị của chúng ta thành công tốt đẹp".