Tìm hiểu về tổ chức tiền thân của Đảng bộ cơ quan Dân Chính Đảng cấp tỉnh – nay là Đảng bộ Khối các cơ quan và doanh nghiệp tỉnh Hà Tĩnh.
(Bài viết tư liệu tham khảo phục vụ cuộc thi trắc nghiệm trực tuyến “Tìm hiểu 190 năm thành lập, 30 năm tái lập tỉnh Hà Tĩnh, 65 năm Ngày truyền thống Đảng bộ Khối các cơ quan và doanh nghiệp tỉnh”)
Cách mạng tháng Tám thành công, Đảng Cộng sản Việt Nam trở thành "đảng cầm quyền", lãnh đạo Nhà nước và toàn thể xã hội. Nhiệm vụ tổ chức, xây dựng và bảo vệ chính quyền cùng toàn bộ hệ thống chính trị trở thành một trong những nhiệm vụ hệ trọng của các cấp bộ Đảng.
Tham gia đảm bảo hậu cần cho Chiến dịch Điện Biên Phủ
Sau Hội nghị Việt Minh toàn tỉnh ngày 28 - 8 1945, bộ máy các cơ quan đảng, chính quyền và đoàn thể quần chúng các cấp ở Hà Tĩnh được xác lập và củng cố thành hệ thống từ tỉnh xuống cơ sở. Riêng ở cấp tỉnh, các cơ quan trong hệ thống chính trị gồm các cơ quan Đảng, cơ quan chính quyền và cơ quan chuyên trách của các tổ chức đoàn thể nhân dân (gọi tắt là các cơ quan Dân - Chính - Đảng cấp tỉnh) được xây dựng, củng cố để thực hiện chức năng lãnh đạo, chỉ đạo, tham mưu, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh. Nơi có từ 3 đảng viên trở lên được thành lập 1 chi bộ cơ sở, nơi có từ 1 đến 2 đảng viên thì tuỳ theo tính chất công tác để bố trí sinh hoạt ghép, do đó có trường hợp từ 2 đến 3 cơ quan mới có một chi bộ. Lúc này các chi bộ cơ quan đều trực thuộc Tỉnh uỷ.
Sau khi Xứ uỷ và Uỷ ban hành chính Trung bộ quyết định chọn Hương Khê để xây dựng các an toàn khu[1] (viết tắt là ATK), Hà Tĩnh thành nơi tập trung đông đảo các cơ quan, công xưởng và đội ngũ cán bộ, công nhân kỹ thuật và cả một số nhà khoa học có tên tuổi của Khu Hành chính Trung bộ. Điều đó đã làm tăng thêm lực lượng và hình thành được khối liên minh giữa công nhân với nông dân và tầng lớp trí thức trong thời kỳ mới, tạo điều kiện thúc đẩy các hoạt động "kháng chiến, kiến quốc" của tỉnh ngày càng phát triển. Tuy vậy, từ đây Đảng bộ Hà Tĩnh lại có thêm nhiệm vụ là lãnh đạo quân dân trong tỉnh bảo vệ và phục vụ chu đáo các ATK cùng hệ thống cơ quan, công xưởng (thời đó gọi chung là cơ xưởng); đồng thời trực tiếp lãnh đạo các tổ chức đảng, đoàn thể của các cơ xưởng của Khu Hành chính Trung bộ.
Năm 1947, để giảm bớt đầu mối trực tiếp quản lý nhằm tập trung lãnh đạo phong trào chung toàn tỉnh, đồng thời để đảm bảo sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát hơn trong tình hình mới, Tỉnh uỷ Hà Tĩnh chủ trương thành lập tổ chức cấp trên trực tiếp của các chi bộ cơ quan, công xưởng. Theo đó, các chi bộ cơ sở có tính tương đồng về chức năng, nhiệm vụ được hợp thành một liên chi bộ, có Ban chấp hành liên chi chủ yếu làm công tác đảng vụ, kết nối hoạt động của các chi bộ và lãnh đạo một số mặt công tác xây dựng Đảng như giáo dục chính trị tư tưởng, tuyên truyền phổ biến các nghị quyết, chủ trương, chính sách của cấp trên, quản lý chế độ sinh hoạt của các chi bộ, phát triển đảng viên v.v... Lúc này, ngoài các đảng bộ huyện, Hà Tĩnh có 3 liên chi: Liên chi 1 (gồm các chi bộ cơ quan Dân-Chính-Đảng cấp tỉnh); Liên chi 2 (gồm các chi bộ cơ xưởng của Uỷ ban Hành chính Trung bộ tại các ATK) và Liên chi 3 (Tỉnh đội). Đến năm 1955, tổ chức cơ sở Đảng trong các cơ quan, đơn vị cấp tỉnh của Hà Tĩnh sinh hoạt trong 4 liên chi: Liên chi cơ quan Dân Chính Đảng (thường gọi là Liên chi 1 - tiền thân của Đảng bộ Cơ quan Dân Chính Đảng sau này), Liên chi Tỉnh đội, Liên chi Thương binh và Liên chi Lâm khẩn; ngoài ra còn có các chi bộ trực thuộc Tỉnh uỷ như: Dân chủ (mật danh của cơ quan Tỉnh uỷ), Hoà bình (Mặt trận), Hoả xa, C90, Trường Phan Đình Phùng và 2 chi bộ công trường Quốc lộ số 1, đều trực thuộc Tỉnh uỷ Hà Tĩnh.
Trong 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp, các Liên chi bộ đã hoàn thành tốt vai trò nòng cốt, hạt nhân chính trị trong các cơ quan, công xưởng của tỉnh và Khu Hành chính Trung bộ.
Riêng Liên chi 1, thời điểm mới thành lập (đầu năm 1948), mới chỉ có 11 chi bộ và 370 đảng viên, đến cuối năm 1954, đã có 20 chi bộ và gần 1000 đảng viên. Phát huy truyền thống kiên trung, anh dũng, sáng tạo trong giai đoạn đấu tranh giành chính quyền, bước vào cuộc kháng chiến chống Pháp, đội ngũ đảng viên của các chi bộ cơ quan cấp tỉnh tiếp tục tỏ rõ là bộ phận tập trung trí tuệ, thật sự là “tai mắt”, “tay chân” của Tỉnh uỷ và Uỷ ban Hành chính Kháng chiến tỉnh. Trách nhiệm, sáng tạo trong tham mưu, chỉ đạo; gương mẫu, tận tuỵ trong tổ chức thực hiện các chủ trương, nhiệm vụ, đội ngũ cán bộ, đảng viên của Liên chi 1đã góp phần tổ chức, động viên và hướng dẫn nhân dân trong tỉnh thực hiện đường lối chiến tranh nhân dân của Đảng, cùng quân dân cả nước hoàn thành nhiệm vụ “vừa kháng chiến, vừa kiến quốc”, giành thắng lợi trọn vẹn trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.
Tuy chưa phải là một cấp bộ Đảng, nhưng các liên chi bộ được xây dựng trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp là một mô hình tổ chức mới – mô hình sơ khai của cấp trên trực tiếp của tổ chức cơ sở đảng, thể hiện sự quan tâm lãnh đạo của Tỉnh uỷ đối với các tổ chức đảng trong các cơ quan đầu não của tỉnh, tạo ra tiền đề quan trọng về mặt tổ chức, đồng thời để lại những kinh nghiệm bước đầu rất quý báu, giúp cho việc ra đời và triển khai hoạt động của Đảng bộ Cơ quan Dân Chính Đảng cấp tỉnh sau này.
Sau Hội nghị Việt Minh toàn tỉnh ngày 28 - 8 1945, bộ máy các cơ quan đảng, chính quyền và đoàn thể quần chúng các cấp ở Hà Tĩnh được xác lập và củng cố thành hệ thống từ tỉnh xuống cơ sở. Riêng ở cấp tỉnh, các cơ quan trong hệ thống chính trị gồm các cơ quan Đảng, cơ quan chính quyền và cơ quan chuyên trách của các tổ chức đoàn thể nhân dân (gọi tắt là các cơ quan Dân - Chính - Đảng cấp tỉnh) được xây dựng, củng cố để thực hiện chức năng lãnh đạo, chỉ đạo, tham mưu, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh. Nơi có từ 3 đảng viên trở lên được thành lập 1 chi bộ cơ sở, nơi có từ 1 đến 2 đảng viên thì tuỳ theo tính chất công tác để bố trí sinh hoạt ghép, do đó có trường hợp từ 2 đến 3 cơ quan mới có một chi bộ. Lúc này các chi bộ cơ quan đều trực thuộc Tỉnh uỷ.
Sau khi Xứ uỷ và Uỷ ban hành chính Trung bộ quyết định chọn Hương Khê để xây dựng các an toàn khu[1] (viết tắt là ATK), Hà Tĩnh thành nơi tập trung đông đảo các cơ quan, công xưởng và đội ngũ cán bộ, công nhân kỹ thuật và cả một số nhà khoa học có tên tuổi của Khu Hành chính Trung bộ. Điều đó đã làm tăng thêm lực lượng và hình thành được khối liên minh giữa công nhân với nông dân và tầng lớp trí thức trong thời kỳ mới, tạo điều kiện thúc đẩy các hoạt động "kháng chiến, kiến quốc" của tỉnh ngày càng phát triển. Tuy vậy, từ đây Đảng bộ Hà Tĩnh lại có thêm nhiệm vụ là lãnh đạo quân dân trong tỉnh bảo vệ và phục vụ chu đáo các ATK cùng hệ thống cơ quan, công xưởng (thời đó gọi chung là cơ xưởng); đồng thời trực tiếp lãnh đạo các tổ chức đảng, đoàn thể của các cơ xưởng của Khu Hành chính Trung bộ.
Năm 1947, để giảm bớt đầu mối trực tiếp quản lý nhằm tập trung lãnh đạo phong trào chung toàn tỉnh, đồng thời để đảm bảo sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát hơn trong tình hình mới, Tỉnh uỷ Hà Tĩnh chủ trương thành lập tổ chức cấp trên trực tiếp của các chi bộ cơ quan, công xưởng. Theo đó, các chi bộ cơ sở có tính tương đồng về chức năng, nhiệm vụ được hợp thành một liên chi bộ, có Ban chấp hành liên chi chủ yếu làm công tác đảng vụ, kết nối hoạt động của các chi bộ và lãnh đạo một số mặt công tác xây dựng Đảng như giáo dục chính trị tư tưởng, tuyên truyền phổ biến các nghị quyết, chủ trương, chính sách của cấp trên, quản lý chế độ sinh hoạt của các chi bộ, phát triển đảng viên v.v... Lúc này, ngoài các đảng bộ huyện, Hà Tĩnh có 3 liên chi: Liên chi 1 (gồm các chi bộ cơ quan Dân-Chính-Đảng cấp tỉnh); Liên chi 2 (gồm các chi bộ cơ xưởng của Uỷ ban Hành chính Trung bộ tại các ATK) và Liên chi 3 (Tỉnh đội). Đến năm 1955, tổ chức cơ sở Đảng trong các cơ quan, đơn vị cấp tỉnh của Hà Tĩnh sinh hoạt trong 4 liên chi: Liên chi cơ quan Dân Chính Đảng (thường gọi là Liên chi 1 - tiền thân của Đảng bộ Cơ quan Dân Chính Đảng sau này), Liên chi Tỉnh đội, Liên chi Thương binh và Liên chi Lâm khẩn; ngoài ra còn có các chi bộ trực thuộc Tỉnh uỷ như: Dân chủ (mật danh của cơ quan Tỉnh uỷ), Hoà bình (Mặt trận), Hoả xa, C90, Trường Phan Đình Phùng và 2 chi bộ công trường Quốc lộ số 1, đều trực thuộc Tỉnh uỷ Hà Tĩnh.
Trong 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp, các Liên chi bộ đã hoàn thành tốt vai trò nòng cốt, hạt nhân chính trị trong các cơ quan, công xưởng của tỉnh và Khu Hành chính Trung bộ.
Riêng Liên chi 1, thời điểm mới thành lập (đầu năm 1948), mới chỉ có 11 chi bộ và 370 đảng viên, đến cuối năm 1954, đã có 20 chi bộ và gần 1000 đảng viên. Phát huy truyền thống kiên trung, anh dũng, sáng tạo trong giai đoạn đấu tranh giành chính quyền, bước vào cuộc kháng chiến chống Pháp, đội ngũ đảng viên của các chi bộ cơ quan cấp tỉnh tiếp tục tỏ rõ là bộ phận tập trung trí tuệ, thật sự là “tai mắt”, “tay chân” của Tỉnh uỷ và Uỷ ban Hành chính Kháng chiến tỉnh. Trách nhiệm, sáng tạo trong tham mưu, chỉ đạo; gương mẫu, tận tuỵ trong tổ chức thực hiện các chủ trương, nhiệm vụ, đội ngũ cán bộ, đảng viên của Liên chi 1đã góp phần tổ chức, động viên và hướng dẫn nhân dân trong tỉnh thực hiện đường lối chiến tranh nhân dân của Đảng, cùng quân dân cả nước hoàn thành nhiệm vụ “vừa kháng chiến, vừa kiến quốc”, giành thắng lợi trọn vẹn trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.
Tuy chưa phải là một cấp bộ Đảng, nhưng các liên chi bộ được xây dựng trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp là một mô hình tổ chức mới – mô hình sơ khai của cấp trên trực tiếp của tổ chức cơ sở đảng, thể hiện sự quan tâm lãnh đạo của Tỉnh uỷ đối với các tổ chức đảng trong các cơ quan đầu não của tỉnh, tạo ra tiền đề quan trọng về mặt tổ chức, đồng thời để lại những kinh nghiệm bước đầu rất quý báu, giúp cho việc ra đời và triển khai hoạt động của Đảng bộ Cơ quan Dân Chính Đảng cấp tỉnh sau này.
[1] Đây là khu vực mà Quân đội Nhân dân Việt Nam giành được quyền kiểm soát gần như tuyệt đối trong thời gian chiến tranh chống Pháp; là khu vực tương đối an toàn so với các khu vực khác trong chiến tranh. Tại ATK thường có các cơ quan đầu não của quân cách mạng, các cơ sở hậu cần và là nơi tập trung dân cư.
Tác giả bài viết: Lê Văn Vinh (Nguyên Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Khối các cơ quan và doanh nghiệp tỉnh)
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
Thông báo - mời họp
154-GM/ĐUK
HN quán triệt các văn bản về đại hội Đảng các cấp; thực hiện quy trình giới thiệu nhân sự bổ sung Ủy viên BCH Đảng bộ Khối khóa XVI, nhiệm kỳ 2020-2025.
21/10/2024
153-GM/ĐUK
BTV Đảng ủy Khối kết nối đường truyền HN toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện NQ HN lần thứ mười BCHTW Đảng khóa XIII.
18/10/2024
152-GM/ĐUK
Hội nghị sơ kết công tác 9 tháng, triển khai nhiệm vụ những tháng cuối năm 2024
11/10/2024
Lượt truy cập
- Đang truy cập51
- Hôm nay5,647
- Tháng hiện tại157,964
- Tổng lượt truy cập15,290,518